اتیل‌هگزانول یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم ۷۷۲۰ است. فرمول این ترکیب C8H18O است و چگالی آن ۸۳۳ کیلوگرم بر متر مکعب.
جرم مولی این ترکیب ۱۳۰٫۲۳ گرم بر مول و در طبقه بندی الکل ها قرار میگیرد. این ماده داری نقطه جوش ۱۸۴ °C و نقطه ذوب -76 درجه سانتیگراد است .
دو اتیل هگزانول با نام انگلیسی (2-Ethylhexanol or 2-EH) یاایزو اکتان جز ترکیبات آلی است. شکل ظاهری این ماده مایع شفاف و بی رنگی است و از نوع الکل های نوع اول است که اصولاً غیر قابل حل در آب است ولی در بیش تر حلال های آلی قابل حل است.دانسیته اش نیز از آب کمتر است. دمای فلش آن بین 140-تا 170 درجه فارنهایت است. این ماده الکلی نوع اول، هشت کربنه و کایرال محسوب می گردد.
روش تولید دو اتیل هگزانول
2-اتیل هگزانول به صورت صنعتی با چگالش آلدول n-بوتیرآلدهید و به دنبال آن هیدروژناسیون هیدروکسی آلدهید حاصل تولید می شود. سالانه حدود 2500000 تن به این روش تهیه می شود.
n-butyraldehyde یا n- بوتیل آلدئید، توسط هیدروفورمیلاسیون پروپیلن، یا در یک گیاه مستقل یا به عنوان اولین مرحله در یک مرکز کاملاً یکپارچه ساخته می شود. بیشتر امکانات علاوه بر 2-اتیل هگزانول، -n بوتانول و ایزوبوتانول نیز می سازند. از الکل هایی که به این روش تهیه می شوند، گاهی اوقات به عنوان الکل های اکسو یاد می شود. روند کلی بسیار شبیه به واکنش گربت است که ممکن است توسط آن نیز تولید شود.
روش تهیه و تولید دو اتیل هگزانول در چهار مرحله و به ترتیب زیر است:
مرحله اول: آلدولیزاسیون بوتانال و متعاقب آن آب گیری از مخلوط تهیه شده
مرحله دوم: جداسازی محلول آلدولیزاسیون
مرحله سوم: هیدروژناسیون محصول اشباع نشده به عنوان محصول میانی
مرحله چهارم: فرکشنیشن
کاربرد دواتیل هگزانول
بر طبق تحقیقات انجام شده در حدود 78 درصد مصارف این ماده در شیمی برای پلاستیک های وینیل مورد استفاده قرار می گیرد.
دو اتیل هگزانول در اکثر حلال های آلی توانایی انحلال پذیر را دارد و در مقیاس بسیار زیاد جهت استفاده در صنایع گوناگونی همچون حلال ها، طعم دهنده ها و رایحه ها کاربرد دارد. همچنین این ماده از ماده های پیشگام جهت تهیه سایر مواد شیمیایی مانند نرم کننده ها و پلاستیک ها نیز می باشد. این ترکیب شیمیایی، یک حلال همه کاره است که حاوی واکنش پذیری عالی به عنوان یک ماده شیمیایی می باشد.
و همانطور که گفته شد دو اتیل هگزانول برای تهیه و تولید بسیاری از مواد شیمیایی به کار می رود.
دو اتیل هگزانول را می توان به آسانی به استرهایی تبدیل کرد که کاربرد فراوانی دارند.
دو اتیل هگزانول ماده اولیه واحد در اکتیل فتالات است .
دو اتیل هگزانول را در ایران، به منظور تولید روغن های پلاستی سایزر و یا نرم کننده های دی او پی (DOP) استفاده می کنند.دو اتیل هگزانول بسیار در تهیه دی استرها، بیس (دو اتیل هگزیل) فتالات یا DEHO که یک پلاستیسایزر است، کاربرد دارد. از آنجایی که یک الکل چرب است، استر آن دارای خاصیت ملینی است. برای مثال دو اتیل هگزیل استر برای این کار مورد استفاده قرار میگیرد.
این ماده در واکنش با فتالیک انیدرید محصول بیس ( 2 اتیل هگزیل) فتالات (DOP, DEHP) حاصل می شود
و همچنین این ماده در واکنش با آدیپیک اسید باعث بیس (2 اتیل هگزیل) آدیپات را میشود.
علاوه بر این در فرایند استری شدن با آکریلیک اسید 2 اتیل هگزیل آکریلات به دست می آید که در تولید چسب و رنگ مورد استفاده می شود.
و به این علت که این ترکیب به راحتی مواد آلی را در خود حل می کند به عنوان یک حلال با فراریت کم ، نیز شناخته می شود.
محصول فوق به عنوان یک افزودنی به سوخت دیزلی برای کاهش گازهای گلخانه ای نیز اضافه می شود.
و در فرمولاسیون های آبی به عنوان ضد فوم در نساجی و تولید کاغذ نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
این ماده به عنوان حلال با فرار کم برای رزین ها، موم ها، چربی های حیوانی، روغن های گیاهی، ضد عفونی کننده ها و اسپری های ضد حشره کش و مشتقات نفتی استفاده می شود. از مشتقات 2-EH به عنوان افزودنی برای سوخت دیزل برای کاهش انتشار و بهبود عملکرد روغن های روان و مواد شیمیایی معدن استفاده می شود. می توان آن را در غلظت های بسیار کم برای فرمولاسیون های ضد کف آب که در صنایع نساجی و کاغذ استفاده می شود، مصرف کرد. 2-EH در تولید اسید مالئیک اسید استفاده می شود که ماده اولیه ای برای سورفاکتانت ها است، در حالی که ماده اولیه سولفات 2 اتیل هگزیل برای استفاده به عنوان سورفاکتانت برای الکترولیت ها می باشد.